ပုညကိရိယာ (၁၀) ပါး

ပုညကိရိယာ (၁၀) ပါး
===========

(၁) ဒါန (ပီးကမ္းစြန္႔ႀကဲျခင္း)
(၂) သီလ (ကိုယ္က်င့္တရားေကာင္းမြန္ျခင္း)
(၃) ဘာဝနာ (တရားအားထုတ္ျခင္း)
(၄) အပစာယန  (ရိုေသေလးစားျခင္း)
(၅) ေဝယ်ာဝစၥ (ကိစၥႀကီးငယ္ ကူညီေဆာင္ရြက္ျခင္း)
(၆) ပတၱိဒါန (ကိုယ့္အလွဴ၌၀မ္းေျမာက္ျခင္း)
(၇) ပတၱာႏုေမာဒါန (သူတပါးအလွဴ၌၀မ္းေျမာက္ျခင္း)
(၈) ဓမၼသာဝန (တရားဓမၼေလ့လာလိုက္စားျခင္း)
(၉) ဓမၼေဒသနာ (တရားဓမၼေဟာေျပာျခင္း)
(၁၀) ဒိ႒ိဇုကမၼ (အယူေျဖာင့္မွန္ျခင္း)

ေနာင္တ (၁၀) ပါး

ေနာင္တ (၁၀) ပါး
==========

၁။ ငယ္စဥ္အခါက ပစၥည္းဥစၥာမရွာခ၍ အိုမင္းေသာအခါ ဆင္းရဲမြဲျပာက်ေသာေၾကာင့္ ေနာင္တႀကီးစြာရျခင္း။

၂။ ငယ္ရြယ္စဥ္ ပညာသင္ရန္ အခြင့္ရဟိပါေသာ္ျငားလည္း ဆုိးမိုက္ေယာင္ဖယ္ ေက်ာင္းခိုးဆင္း၍ ေနာင္ေသာအခါ သက္မြီး၀မ္းေက်ာင္းမလုပ္တတ္ေသာေၾကာင့္ ေနာင္တႀကီးစြာရျခင္း။

၃။ ေကာက္က်စ္ယုတ္ညံ့ ကုန္းတိုက္ရန္တိုက္ပီးဖူးခေသာေၾကာင့္ သီခါနီးေသာအခါ ငါလုပ္ခစြာတိ ေကာင္းေကာင္းမွားေရမနားဟု ေနာင္တႀကီးစြာရျခင္း။

၄။ သတၱဝါမ်ားအား သနားမဖက္ ရက္စက္စြာ သတ္ဖူးခေသာေၾကာင့္ အသက္ရြယ္ႀကီးရင့္လာေသာအခါ ယူက်ံဳးမရ ေနာင္တႀကီးစြာရျခင္း။

၅။ မလားလာအပ္ေသာ သူမယားနွင့္ သမီးသားကို လားလာေပါင္းေဖာ္ ဖ်တ္ဆီးမိျခင္းေၾကာင့္ မိမိမွာ သားသမီးရလာေသာခါ ေနာင္တတဖန္ ပူပန္ရျခင္း။

၆။ မ်ားစြာေသာ ပစၥည္းဥစၥာႏွင့္ ျပည့္စံုပါလွ်က္ ဆင္းရဲသူမ်ားအား ဒါနပီးလွဴျပဳရမည္ကို သတ္ိမရဘဲ မြဲျပာက်ခါမွ ငါမလွဴမိခစြာ ေကာင္းေကာင္းမွားေရရာမနားဟု ေနာင္တႀကီးစြာရျခင္း။

၇။ မိအုိ၊ ဖအုိမ်ားကုိ ေကၽြးမြီးနုိင္ပါလွ်က္ အသက္ရွင္နီစဥ္ သတိမရဘဲ သီၿပီးလားခါမွ ငါမလုပ္ေကၽြးခစြာ ေကာင္းေကာင္းမွားေရရာမနားဟု ေနာင္တႀကီးစြာရျခင္း။

၈။ မိခင္ဖခင္ ေက်းဇူးသွ်င္အား မထီေလးစား ျပဳမိမွားျခင္းေၾကာင့္ ေနာင္ေသာအခါမွ ရင္ထုမနာျဖစ္ရျခင္း။

၉။ သီလ၊ သမာဓ္ိ၊ ဥာဏ္ပညာျပည့္စံုေသာ လူပုဂၢိဳလ္၊ ရဟန္းမ်ားတြိပါလွ်က္ မဆည္းကပ္၊ မကုိးကြယ္မိျခင္းေၾကာင့္ ေနာင္တႀကီးစြာရျခင္း။

၁၀။ ၿခိဳးျခံေသာအက်င့္သည္ ေကာင္း၏ဟု သူေတာ္ေကာင္းမ်ားေျပာပါလွ်က္ နားမေထာင္ဘဲ မက်င့္ႀကံမိေသာေၾကာင့္ အခါေနွာင္းမွ ေနာင္တႀကီးစြာရျခင္း။

(မဟာဇနကဇာတ္)

သီလ (၂) မ်ိဳး

သီလ (၂) မ်ိဳး
=======

(၁) စာရိတၱသီလ (လုပ္ေဆာင္ရေသာ သီလ)
(၂) ဝါရိတၱသီလ (ေယွာင္ၾကည္ရေသာ သီလ)

မင္းက်င့္တရား (၁၀) ပါး

မင္းက်င့္တရား (၁၀) ပါး
=============
၁။၊ (ဒါန) ပီးလွဴျခင္း
၂။ (သီလ) ကိုယ္က်င့္တရားေကာင္းမြန္ျခင္း
၃။ (ပရိစာဂ) ပီးကမ္းစြန္႔ႀကဲျခင္း
၄။ (သမၼာပဋိပႏၷ) တရားမွ်တျခင္း၊ သမာသမတ္က်ျခင္း၊ ေျဖာင့္မတ္မွန္ကန္ျခင္း၊ ဖက္မလိုက္ျခင္း
၅။ (မုဒုက) ႏုညံ့ျခင္း၊ အၾကမ္းမဖက္ျခင္း
၆။ (ဥေပါသထ) တရား၀တ္ျပဳျခင္း
၇။ (အေကၠာဓ) အမ်က္မထြက္ျခင္း
၈။ (အ၀ိဟႎသန) ညႇင္းဆဲႏွိပ္စက္မျပဳျခင္း
၉။ (ခႏၱီ) သည္းခံခြင့္လႊတ္ျခင္း
၁၀။ (၀ိေရာဓ) ျပည္သူ႔ဆႏၵအားမဆန္႔က်င္ျခင္း

လူပ်င္း (၆) မ်ိဳး

လူပ်င္း (၆) မ်ိဳး
========

(၁)။ အီးေရ ခ်မ္းေရ အေၾကာင္းျပ၍ ပ်င္းရိေသာ သူ

(၂)။ ပူေရ အိုက္ေတ အေၾကာင္းျပ၍ ပ်င္းရိေသာ သူ

(၃)။ မိုးခ်ဳပ္လားခပ်ာယ္ဟု အေၾကာင္းျပ၍ ပ်င္းရိေသာ သူ

(၄)။ ေကာင္းေကာင္းေစာသိမ့္ေရဟု အေၾကာင္းျပ၍ ပ်င္းရိေသာ သူ

(၅)။ ၀မ္းတင္းေရဟု အေၾကာင္းျပ၍ ပ်င္းရိေသာ သူ

(၆)။ ၀မ္းညင္ေရ ၀မ္းဆာေရဟု အေၾကာင္းျပ၍ ပ်င္းရိေသာ သူ

(သိဂၤါလကအား ဗုဒၶေဟာၾကားေသာတရား)(ပါထိကပါဠိ)

ရန္သူမ်ိဳးငါးပါး

ရန္သူမ်ိဳးငါးပါး
========
၁။ရီ    ၂။မီး    ၃။မင္းဆိုး    ၄။ခိုးသူ    ၅။အမြီခံသားဆိုးသမီးဆိုး

အပၸါယ္ေလးပါး

အပၸါယ္ေလးပါး
========
၁။ ငရဲ ၂။တိရစာၦန္ ၃။ၿပိတၱာ ၄။အသူရကာယ္

ရပ္ျပစ္သွ်စ္ပါး

ရပ္ျပစ္သွ်စ္ပါး
==========
၁။ ငရဲ = ခ်မ္းသာမဟိေသာအရပ္
၂။ တိရစာၦန္ = တိရစာၦန္ သတၱ၀ါဘံု
၂။ ၿပိတၱာ = ကိုယ္လက္အဂၤါမမွ်တေသာ သတၱ၀ါဘံု
၄။ အသညေဇာ = ႐ုပ္ရာဟိၿပီး အသက္နာမ္မဟိေသာဘံု၊ လြန္စြာအသက္ရွည္ေသာ ျဗဟၼာမ်ားဘံု
၅။ ပစၥႏၱေရာ = ရတနာသံုးပါးမသိေသာ ၀ီးလံေခါင္ဖ်ားအရပ္
၆။ မိစာၦဒိဌိ = မွားယြင္းေသာအယူဟိေသာ လူမ်ိဳးမ်ားနီထိုင္ရာ တိုင္းႏိုင္ငံ
၇။ ၀ိကလိၿႏၵိယ = ဘုရားပြင့္သည္ႏွင့္ႀကံဳႀကိဳက္ေသာ္လည္း တရားဓမၼကို နားမလည္ႏိုင္ေသာလူမ်ိဳးမ်ား နီထိုင္ရာ တိုင္းႏိုင္ငံ
၈။ ဗုဒၶသုေညာ တိေဟတုေကာ = တရားကို တတ္သိနားလည္ေသာဉာဏ္ဟိေသာ္လည္း ဘုရားမပြင့္ေသာ ကမၻာ

ကပ္သံုးပါး

ကပ္သံုးပါး
======
သတၳႏၲရကပ္ = လက္နက္ျဖင့္  ထိုးခြတ္သတ္ျဖတ္ သီႀကီပ်က္စီးရေသာ ကပ္
ဒုဗ႓ိကၡႏၲရကပ္ = ငတ္မြတ္ေခါင္းပါး ဖီးဆိုက္၍ သီႀကီပ်က္စီးရေသာ ကပ္
ေရာဂါႏၲရကပ္ = အနာေရာဂါက်ေရာက္၍ သီႀကီပ်က္စီးရေသာ ကပ္

၀ိပတၱိတရား (၄) ပါး

၀ိပတၱိတရား (၄) ပါး
==========
၁။ ဂတိ ၀ိပတၱိ = လားရာဂတိ မေကာင္းျခင္း
၂။ ကာလ ၀ိပတၱိ = မင္းႏွင့္ျပည္သူ တရားမေစာင့္ေသာ ေခတ္ပ်က္ကာလ
၃။ ပေယာဂ ၀ိပတၱိ = ျပဳသင့္သည္ကို မျပဳ၊ မျပဳသင့္သည္ကို ျပဳျခင္း
၄။ ဥပဓိ ၀ိပတၱိ = အမ်ိဳးကားျမတ္၏၊ သို႔ေသာ္ အဆင္းအဂၤ ါ ခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္း

ဗ်သနတရား ငါးပါး

ဗ်သနတရား ငါးပါး
===========

ဉာတိဗ်သန = ဆြီမ်ိဳးပ်က္စီးျခင္း
ေရာဂဗ်သန = မက်န္းမမာ အနာေရာဂါျဖစ္ပြါးျခင္း
ေဘာဂဗ်သန = စည္းစိမ္ဥစၥာပ်က္စီးျခင္း
ဒိ႒ိဗ်သသန = အယူမွားျခင္း
သီလဗ်သန = သီလပ်က္စီးျခင္း